Voor niks Umsonst

Johann Nepomuk Nestroy (1801-1862) was de kwelgeest van de welgestelde Oostenrijkse burgerij. Speciaal voor zijn negentiende-eeuwse Weense publiek herschreef hij succesvolle Franse blijspelen, waarbij hij het kluchtige karakter voorzag van een parodiërende, existentiële laag. Nestroy schreef stukken, speelde daar zelf de hoofdrol in en produceerde ze als directeur van het Burgtheater. Hij was de grote inspirator van Karl Kraus en Thomas Bernhard. Volgens ’t Barre Land en Comp.Marius zijn zijn stukken fenomenaal, maar is de Nederlandstalige opvoeringstraditie verpest door oubollige, platte ensceneringen.

In Umsonst (zinloos) verlaten twee toneelspelers het provinciaalse toneelmilieu. Op zoek naar liefde en roem, en op de vlucht voor een fabriekseigenaar en een theaterdirecteur. Ze stranden in een hotel, waar ze zich uitgeven voor Italiaanse markiezen, Weense hoteleigenaren, obers en elkaar. Ondertussen repeteren ze Die Räuber. Nestroy parodieert Schiller en As you like it van Shakespeare in de poging te ontsnappen aan een kleinburgerlijke mentaliteit.

In Umsonst blijken plotwendingen zinloos, moeten de toneelspelers altijd gratis optreden, en kunnen wij ons de moeite besparen om er iets van te maken, want het eind van het liedje is altijd: ‘het is de moeite niet waard’.

Persreacties

NRC *** "Met jaloersmakende trucage ontspint zich een farce vol liefdesverwikkelingen, verkleedpartijen en vileine terzijdes over kunst."

Groene Amsterdammer "Alles is briljant in elkaar geschroefd door de bittere satiricus die Johann Nestroy geweest moet zijn."