Unieke levensverhalen van Rotterdammers in de spotlight
TR Citizens ontstond toen Theater Rotterdam een groep van vier programmamakers de opdracht gaf om na te denken over een manier om een breder en nieuw publiek naar het theater te trekken. Freelance journalist en programmamaker Hanina Ajarai is een van de vier. Zij legt uit: “We stelden onszelf de vraag: wat kan voor een doorsnee Rotterdammer de reden zijn om naar het theater te gaan? Met een nadruk op mensen die dat normaal gesproken niet doen. We besloten de drempel te verlagen met programma’s waarvan de onderwerpen heel dicht bij de stadsbewoners staan.” Om dat te bereiken, gingen de programmeurs de straat op, vertelt Hanina: “Wij zijn willekeurige Rotterdammers om hun levensverhaal gaan vragen, om dat verhaal vervolgens aan te bieden aan kunstenaars. Dat kunnen kunstenaars uit allerlei verschillende disciplines zijn, van muziek tot beeldende kunst tot theater en spoken word. Zij maken vervolgens een werk dat bij het verhaal past.”
De aanleiding voor kunst
De mensen die hun verhalen delen noemen de programmamakers ‘citizens’, wat Engels is voor ‘burgers’ of ‘inwoners’. Hanina legt uit waarom: “Daar hebben we best lang over nagedacht, maar dit was voor ons de kern: dat alle inwoners van de stad een plek hebben in Theater Rotterdam. En dat van ieder leven een kunstwerk gemaakt kan worden dat een plek op het podium verdient. Kunst is veel meer dan mensen vaak denken, en de aanleiding voor kunst kan je op zoveel plekken vinden. Zeker in onze stad. Als je die definitie breed maakt, kan je ook meer met elkaar delen.”
Hoofd vol tattoos
Het levert bijzondere resultaten op, zoals bij het eerste en tot nu toe enige liveprogramma in de reeks. In oktober 2020 vond het programma plaats rondom hoofdpersoon Peet, vertelt Hanina: “We kwamen hem tegen op de West-Kruiskade. Toen we hem zagen, dachten we: interessant. Maar bij mij schoot ook door m’n hoofd: wat als hij helemaal niet open staat voor ons en ons idee? Dat was mijn vooroordeel, hij heeft namelijk een vrij uitgesproken uiterlijk met een kaal hoofd vol tattoos. Ik was op dat moment bang dat hij niet positief zou reageren op mij, als moslim met een hoofddoek.”
Al doende merkten de programmamakers dat vooroordelen - die van henzelf en die van anderen - een steeds terugkerend onderwerp zijn in dit project. Hanina: “Ons uitgangspunt is dat alle Rotterdammers welkom zijn als gast, maar als we op straat zijn, gaan we tóch op een bepaalde manier kijken en selecteren: wie zou ervoor open staan om mee te doen of juist niet, wie komt er toch al vaak in het theater? Dat is allemaal informatie die je uit een eerste indruk probeert af te lezen.” Het hebben van vooroordelen is heel menselijk, maar je kunt er bewust tegenin gaan. Dat deden Hanina en haar collega’s ook toen ze op Peet af stapten. “Ik wil mensen niet afrekenen op een vooroordeel, net zoals ik daar zelf niet op afgerekend wil worden door anderen. Mijn eerste vermoeden over Peet bleek niet te kloppen. We hadden gelijk een goede klik en hij stond open voor ons idee.”
Van vooroordeel tot oprechte interesse
Het avondprogramma rondom Peet ging van start met een vooroordelen-check, vertelt Hanina: “We lieten het publiek alleen de foto zien die fotograaf Stacii Samidin van Peet maakte en vroegen vervolgens aan het publiek: wat zijn jullie gedachten over deze man? Hoe is zijn verleden? Waar stemt hij op?” Vervolgens schoof Peet zelf aan, om het gesprek aan te gaan over de vooroordelen die mensen hadden. Hanina: “Die kende hij wel, want hij merkt dat hij op straat ook op een bepaalde manier wordt bejegend.”
Het levensverhaal van Peet werd in kunst omgezet door een jazzsaxofonist, een keuze die voortkwam uit zijn liefde voor dat muzikale genre. Hanina: “De muzikant speelde die avond een stuk dat speciaal voor Peet gemaakt was. Dat was een verassing die hem tot tranen toe roerde. Daarna kwam een performance van een spoken word artiest, die samen met een danser optrad.” Mede dankzij een gemengd en enthousiast publiek noemt Hanina die eerste editie geslaagd. “Helaas konden we niet verder met het liveprogramma door de corona-omstandigheden, daarom zijn we nu aan de slag met online-edities.” Je kunt nu al kijken naar Citizen Natalie, die werkt als politieagent en wier verhaal vertaald werd door keramiekkunstenaar Yuro Moniz. Het verhaal van Natalie en de ontmoeting met Yuro kan je via de website van Theater Rotterdam bekijken.
Trots op de stad
Samen met haar collega programmamakers Sheree Lenting (choreograaf en programmamaker op het gebied van dans), Richard Nazier (dj en programmeur bij o.a. MONO) en Michel van Werkhoven (ontwerper) kijkt Hanina er naar uit om verder te werken aan TR Citizens.
“Ieder gesprek is de moeite waard, zonder uitzondering. We hebben meegemaakt dat mensen direct op straat hun hele levensverhaal aan ons vertellen. Wat opvalt is dat bijna iedereen die we spreken een grote liefde voor de stad heeft. Of dat nu om de haven gaat, de architectuur of de mentaliteit, ze benoemen een bepaalde trots of liefde voor de stad. Die rode draad hadden we van tevoren niet kunnen bedenken.”
Vooroordelen? Deel jouw mening!
Voor elk online programma van TR Citizens gaan de programmakers de straat op om een vooroordeel voor te leggen aan voorbijgangers in Rotterdam. Gebaseerd op het verhaal van Natalie was dat deze maand: Werken met mannen is makkelijker dan met vrouwen op de werkvloer. Hoe is het om als vrouw in een mannenwereld te werken? Is het inderdaad makkelijker met mannelijke collega’s dan met vrouwelijke? Hanina ging de straat op en vroeg het voorbijgangers. Wij zijn benieuwd naar jouw mening, mail deze naar trcitizens@theaterrotterdam.nl. Voor meer informatie over TR Citizens kijk op tr.nl/citizens