Met nieuwe perspectieven houdt Theater Rotterdam de herinnering levend

Bron: De Havenloods

Walther van den Heuvel is hoofd programmering bij Theater Rotterdam. Hij legt uit waarom theater bij uitstek een bijdrage kan leveren aan de herdenking: “Theater kan je helpen om vanuit andere en nieuwe perspectieven terug te kijken op die gruwelijke periode uit onze geschiedenis. Zo gebruik je fantasie en verbeelding om te laten zien waartoe de mens in staat is; zowel goed als kwaad.” In heel het land vinden op vier mei, precies na de nationale herdenking op de Dam in Amsterdam, voorstellingen plaats als onderdeel van de jaarlijkse manifestatie Theater Na de Dam. Walther: “Ik vind het een heel bijzonder besef, dat je op dat moment op zoveel plekken tegelijk daarmee bezig bent. Dat is echt een mooie nieuwe traditie aan het worden.” 

De bezigheid van herinneren

Bij Theater Rotterdam worden twee voorstellingen gemaakt als bijdrage aan het online theaterprogramma op 4 mei. Performancecollectief URLAND maakt in samenwerking met componist Annelinde Bruijs voor het eerst een voorstelling waarbij de theatermakers zelf niet op het podium zullen staan, vertelt maker Marijn Alexander de Jong: “We maken een koorzang die de bezigheid van herinneren tot leven brengt. Een koor van twintig studenten van Codarts gaat het uitvoeren.” Inhoudelijk is het stuk gebaseerd op het boek Is dit een mens, waarin Primo Levi schrijft over zijn tijd in concentratiekamp Auschwitz. Marijn legt uit: “Hij omschrijft hoe hij probeert om een tekst uit het boek De Goddelijke Komedie van Dante Alighieri op te zeggen. Voor hem is dat een manier om houvast te krijgen en met zijn vreselijke omstandigheden om te gaan. Hij probeert het te herinneren, maar dat lukt hem niet goed, hij krijgt er geen grip op. Daarmee wil Levi benadrukken hoe belangrijk het herinneren van grote verhalen is.” 

Ontmoeting tussen generaties

Theatermakers Jasper Vaillant en Pleun Peters werken voor Theater Rotterdam als cultuurcoaches op twee middelbare scholen in de stad. Dit jaar maken zij voor de vierde keer samen een jongerenproject voor Theater Na de Dam. Jasper vertelt: “Als cultuurcoach zijn we de verbinding tussen Theater Rotterdam en de school. Pleun is actief op Mavo Centraal en ik op het Wolfert College. Met leerlingen van onze scholen samen maken we ieder jaar een voorstelling over de Tweede Wereldoorlog. De kern daarvan is dat er een ontmoeting plaatsvindt tussen de jongeren en mensen die de oorlog hebben meegemaakt, of de kinderen van mensen die het meemaakten. Zij hebben gesprekken en interviews met elkaar, die de basis zijn voor het script van de voorstelling. Vorig jaar is dat een podcast geworden, dit jaar maken we de korte film Doortocht, gebaseerd op het verhaal van Mädie Franz, een Sinti-meisje dat de kampen overleefde.”

De geschiedenis van de wereld

Alicia Mendes (13) zit in het tweede jaar van de internationale schakelklas op het Wolfert College; een schakelklas voor jongeren die nog niet zo lang in Nederland zijn. Vier jaar geleden kwam Alicia uit Portugal en dit jaar neemt ze voor de tweede keer deel aan Theater Na de Dam. “We leren iets over de geschiedenis van de wereld, dat je niet zomaar in een normaal vak op school leert”, vertelt Alicia enthousiast. “Bij het laatste interview hebben we erover gepraat dat mensen die naar Nederland verhuizen zich soms niet thuis voelen. Omdat je er anders uitziet bijvoorbeeld. Sommigen in de klas vonden dat mensen zichzelf buitensluiten, anderen zeiden dat het komt doordat je de taal nog niet kent. Of omdat je donker bent of geen stijl haar hebt. Dat herken ik zelf wel. Als ik meedoe aan Theater Na de Dam kan ik laten zien dat je mensen niet moet beoordelen op hun uiterlijk.” Jasper licht toe dat met het herdenken van de Tweede Wereldoorlog ook actuele thema’s geraakt worden: “Voor mij gaat het om de bewustwording dat wat er toen gebeurd is, nog steeds in ons zit. We beoordelen mensen nog steeds op hun afkomst of hoe ze er uit zien. Vaak doen we dat onbewust, en ik nodig mensen graag uit om daarover na te denken.” 

Herdenken en doorgeven

Walther sluit zich aan bij Jasper: “Met onze programma’s houden we de herinnering in het hier en nu. Want ook nu maken we keuzes die grote gevolgen kunnen hebben. Het begint met uitsluiting, en dat kan al op een microniveau plaatsvinden; tussen jou en mij. Maar als uitsluiting samengaat met macht en middelen, kan het mis gaan.” Alicia benadrukt dat het belangrijk is, dat jongeren betrokken zijn bij de herdenking: “Wij zijn de toekomst! Als wij nu herdenken, geven wij dat weer door aan onze kinderen. Zo gaat het verder en wordt het niet vergeten.”